احكام اوقات نماز
 در حال توانائى بر تحصيل علم موقعى انسان مى‌‌تواند مشغول نماز شود كه يقين كند وقت داخل شده است؛ و يا اينكه بنابر اظهر شخص عادلى كه آشنا با اوقاشت نماز است اذان بگويد؛ و يا دو مرد عادل به داخل شدن وقت خبر دهند.
 نابينا يا كسى كه در زندان است همين قدر كه گمان به داخل شدن وقت پيدا كرد، داخل نماز مى‌‌شود؛ ولى احتياط در اين است كه نماز را تأخير بيندازد تا يقين و يا اطمينان و يا گمان قويتر به داخل شدن وقت پيدا كند‌‌. و اشخاص ديگر ـ‌‌غير از نابينا و زندانى‌‌ـ كه به واسطه ابر و غبار و مانند اينها توانائى بر تحصيل يقين يا علامات معتبر را ندارند‌‌، در صورتى كه احتمال مى‌‌دهند دسترسى به چيزى پيدا كنند كه به واسطه آن علم و يا ظن به وقت پيدا مى كنند، احتياط در تأخير نماز است‌‌. ولى اگر به خاطر تأخير‌‌، خود به خود علم و يا ظن به وقت پيدا مى‌‌شود احتمال دارد همين قدر كه گمان به وقت پيدا كردند بتوانند نماز بخوانند ولى اگر عُسر و حرج نباشد احتياط در تأخير
نماز است‌‌.627} اگر با ملاك‌‌هايى كه گفته شد داخل شدن وقت را احراز كند و مشغول نماز شود و در بين نماز بفهمد كه هنوز وقت داخل نشده، نماز او باطل است، مگر اينكه بتواند عدول كند به نماز نافله و يا نمازى كه از او قضا شده باشد‌‌؛ و همچنين است اگر بعد از نماز بفهمد كه تمام نماز را پيش از وقت خوانده‌‌؛ ولى اگر در بين نماز بفهمد وقت داخل شده‌‌، يا بعد از نماز بفهمد كه در بين نماز وقت داخل شده‌‌، نماز او صحيح است‌‌.
 اگر انسان نداند و يا فراموش كند كه بايد با يقين به داخل شدن وقت مشغول نماز شود، چنانچه بعد از نماز بفهمد كه تمام نماز را در وقت خوانده، نماز او صحيح است در صورتى كه موقع نماز قصد قربت داشته باشد.
 اگر وقت نماز به قدرى تنگ است كه به سبب بجا آوردن بعضى از كارهاى مستحب نماز، مقدارى از آن بعد از وقت خوانده مى‌‌شود، بايد آن مستحب را بجا نياورد. مثلا اگر به سبب خواندن قنوت مقدارى از نماز بعد از وقت خوانده مى‌‌شود، بايد قنوت نخواند.كسى كه فقط به اندازه خواندن يك ركعت نماز وقت دارد، بايد نماز را به نيت ادا بخواند.
 كسى كه مسافر نيست، اگر تا مغرب به اندازه خواندن پنج ركعت نماز وقت دارد، بايد نماز ظهر و عصر هردو را بخواند و اگر كمتر وقت دارد بايد فقط نماز عصر را بخواند و بعداً نماز ظهر را قضا كند‌‌؛ و اگر تا نصف شب به اندازه خواندن پنج ركعت نماز وقت دارد، بايد نماز مغرب و عشا را بخواند و اگر كمتر وقت دارد‌‌، بايد فقط عشا را بخواند و بعداً بايد نماز مغرب را به قصد ما‌‌فى‌‌الذمه بخواند‌‌. كسى كه مسافر است اگر تا مغرب به اندازه خواندن سه ركعت نماز وقت دارد، بايد نماز ظهر و عصر را بخواند و اگر كمتر وقت دارد، بايد فقط عصر را بخواند و بعداً نماز ظهر را قضا كند. و اگر تا نصف شب به اندازه خواندن چهار ركعت نماز وقت دارد بايد نماز مغرب و عشا را بخواند و اگر كمتر وقت دارد بايد فقط عشا را بخواند و بلافاصله مغرب را احتياطاً به قصد ما‌‌فى‌‌الذمه بجا آورد‌‌.
 مستحب است انسان نماز را در اول وقت آن بخواند و راجع به آن خيلى سفارش شده است و هرچه به اول وقت نزديكتر باشد بهتر است‌‌، مگر مواردى كه شارع مقدس استثنا كرده است‌‌، كه خواهد آمد‌‌.

۶ . رعايت احكام و آداب مسجد

رعايت احكام و آداب مسجد نيز نياز به فرهنگ سازى دارد . مسجد ، خانه خداست و كسى كه به مسجد مى رود ، در واقع ، به ديدار خدا مى رود . از اين رو ، شايسته است تا امورى را رعايت كند ، كه از آن جمله است : انگيزهالهى داشتن در رفتن به مسجد ، طهارت روح ، پاكيزگى جسم و لباس ، استعاذه و خواندن دعا هنگام ورود به مسجد و خروج از آن ، خواندن نماز تحيّت و رو به قبله نشستن . نيز شتاب نكردن براى خارج شدن از مسجد ، شايسته و نيكوست . در مقابل ، امورى مانند : عبور كردن از داخل مسجدبدون نماز خواندن در آن ، بلند كردن صدا ، سخن گفتن از مسائل دنيوى ، معرّفى كردن گم شده و پرسش از آن ، اشعار بيهوده و بى محتوا خواندن ، تجارت و خوابيدن در مسجد بدون ضرورت ، شايسته نيست . نيز به مسجد رفتن كسى كه بوى دهانش ديگران را آزار دهد ، مكروه است . همچنين آلودهكردن مسجد به نجاست ، حرام ، و پاك كردن آن از نجاست ، واجب است ، چنان كه توقّف شخص جُنب و حائض در مسجد ، حرام است.

حضرت موسي(ع) و نماز

حضرت موسي وقتي كه همراه زن و فرزندش به سوي مصر باز مي گشت در بيابان صور ، و در آن تاريكي كه همسرش هم كمي بد حال شده بود ناگهان از جانب طور آتشي مشاهده نمود، رو به همراهان و خانواده اش كرد و گفت : شما همين جا بمانيد من آتشي را ديدم شايد شعله اي از آن براي شما بياورم و يا راهي پيدا كنم. موسي بسوي آتش روان شد.چون نزديك آن رسيد.درخت سبزي را ديدكه از آن آتش شعلهوراست و چون نزديك رفت نداي جان بخشي از سمت راست آن درخت به گوشش خورد، كه مي گفت:همانا من خداي يكتا پروردگار جهانيانم، اي موسي من پروردگار توام ،كفش خويش را بيرون آور كه در سرزمين مقدس طور هستي و من تو را برگزيده ام.پس به وحي من گوش دار كه من خداي يكتا هستم، كه معبودي جز من نيست مرا پرستش كن و به ياد من نماز برپادار . مي بينم كه در اين آيه خداوند بزرگ بعد از شناساندن خود اوليندستوري كه مي دهد سفارش به پرستش و عبادت و برپاداشتن نماز است.

اول دفتر...!

اولِ دفتر به نام ايزد دانا !

صانعپروردگارِ حيّ توانا !

اكبر و اعظم ، خداي عالَم و آدم

صورت هوب آفريد و سيرت زيبا

 از در بخشندگي و بنده نوازي

مرغ هوا را نصيب و ماهي دريا

قسمت خود مي خورند منُعم و درويش

روزي خود مي برند پشّه و عنقا !

شربت نوش آفريد از مگسِ نحل

نخل تناور كند ز دانة خرما

هركه نداند سپاسِ نعمت امروز

حيف خورَدبر نصيب رحمت فردا

بارخدايا مهيمنّيو مدبّر

وز همه عيبي مقدسّي و مبرّا !

ما نتوانيمحقّ حمد تو گفتن

با همه كرّوبيان عالم بالا

سعدي از آنجا كه فهم اوست ور نه كمال تو و وهم كي رسد آنجا ؟!

سخن گفت

وقت نماز

مسحب است انسان نماز را در اول وقت آن بخواند و راجع به آن خیلی سفارش شده است و هر چه به اول وقت نزدیكتر باشد بهتر است ، مگر آن كه تأخیر آن از جهتی بهتر باشد ، مثلا صبر كند كه نماز را بجماعت بخواند .هر گاه انسان عذری دارد كه اگر بخواهد در اول وقت نماز بخواند ، ناچار است با تیمم نماز بخواند ، چنانچه بداند یا احتمال دهد كه عذر او تا آخر وقت باقی است ، میتواند در اول وقت ، نماز بخواند . ولی اگر مثلا لباسش نجس باشد یا عذر دیگری داشته باشد و احتمال دهد كه عذر او از بین میرود بنابر احتیاط واجب باید صبر كند تا عذرش بر طرف شود و چنانچه عذر او بر طرف نشد ،

ولازم نیست بقدری صبر كند كه فقط بتواند كارهای واجب نماز را انجام دهد ، بلكه اگر برای مستحبات نماز مانند اذان و اقامه و قنوت هم وقت دارد میتواند با لباس نجس مثلا نماز را با آن مستحبات بجا آورد .

در آخر وقت نماز بخواند ،

مكان نماز گزار.
مكان نماز گزار هفت شرط دارد:.
شرط اول : آنكه مباح باشدبنابر احتياط واجب .
1 ـ كسى كه در ملك غصبى نماز مى خواند اگر چه روى فرش و تخت و مانند اينها باشد , بنابر احتياط لازم نمازش باطل است .
2 ـ نماز خواندن در ملكى كه منفعت آن مال ديگرى است بدون اجازه كسى كه منفعت مـلـك مـال او مـى باشد , در حكم نماز خواندن در ملك غصبى است , مثلا درخانه اجاره اى اگر مالك يا ديگرى بدون اجازه مستاجرمـساله  ـ كسى كه در مسجد نشسته , اگر ديگرى او را بيرون كرده و جاى او را اشغال كند و در آنجا نماز بخواند , نمازش صحيح است اگر چه گناه كرده است .
3ـ اگـر مـلـكـى را بـا پول خمس نداده خريد ولى معامله به نحوكلى فى الذمه بود همانگونه كه غالب معاملات است تصرف در آن حلال است وبدهكار خمس پولى است كه پرداخته ولـى اگر با عين پولى كه خمس آن را نداده ملكى بخرد , تصرف او در آن ملك بدون اجازه حاكم شرعى حرام و نماز در آن بنابراحتياط واجب باطل است . نماز بخواند , نمازش بنابراحتياط باطل 4ـ تصرف در ملك ميتى كه به زكات يا به مردم بدهكار است , چنانچه منافات با اداى دين او نداشته باشد ـ مثل نماز خواندن در خانه اش ـ با اجازه و رثه اشكال ندارد.ست   

پوشاندن بدن در نماز

1-مرد بايد در حال نماز، اگرچه كسى او رانبيند، عورتين خود را بپوشاند. و بهتر است از ناف تا زانو را نيزبپوشاند.
2-هنگامى كه انسان، قضاى سجده فراموش شده و يا تشهّدفراموش شده را بجا مى آورد، بايد خود را مانند حال نماز بپوشاند. و همچنين بنابراحتياط مستحب در موقع سجده سهو نيز خود را بپوشاند.
3-اگر در نماز عمداً عورتش را نپوشاند، نمازش باطلاست، امّا اگر با تقصير از روى ندانستن مسأله باشد، بنابر احتياط نماز را دوبارهبخواند.
4-انسان مى تواند در نماز، خودرا به علف و برگ درختان بپوشاند، ولى بنابر احتياط مستحب اگر چيز ديگرى داشته باشد،با آنها خود را نپوشاند.
5-انسان درحال نماز، مى تواند خود را با گِل بپوشاند.
6-اگر چيزى ندارد كه در نماز خود را با آن بپوشاند، چنانچه احتمال دهد كهپيدا مى كند، بنابر اقوى نماز را تأخير بيندازد و اگر چيزى پيدا نكرد، در آخر وقت،طبق وظيفه اش نماز بخواند.

 آموزش غسل

گاهی طهارت لازم برای نماز، با غسل است. کسی که جنب باشدو یا به سببی دیگر(غسل‌های واجب عبارتند از غسل جنابت‌، غسل میت و غسل مس میت‌)، غسل بر او واجب شود، باید تمام بدن را بشوید، که به دو صورت می توان انجام داد: "ترتیبی" و "ارتماسی". 

انواع غسل

غسل ترتیبی

قبل از غسل ابتدا بدنمان را می شوییم و ناپاکی ها را کاملا پاک می کنیم و بعد با نیت کردن شروع به غسل می کنیم:
در غسل ترتیبی ابتدا سر و گردن شسته می شود(ابتدا سر بعدا صورت و در آخر گردن .گوش ها را می توان هنگام شستن سر یا صورت شست)، سپس نیمه راست بدن از شانه راست  تا زیر پای راست و بعد از آن نیمه چپ بدن یعنی از شانه چپ تا زیر پای چپ. بهتر است هنگام شستن نیمه های بدن کمی از نیمه دیگر بدنمان را بشوییم تا جایی نباشد که آب نرسد. عورتین را می توان هنگام شستن نیمه راست یا چپمان شست و فرقی ندارد نوبت نیمه راست باشد یا چپ ولی بهتر است در همان ابتدا یعنی نوبت شستن نیمه راست شست. 
برای غسل کافی است در شستن هر قسمت از بدن، با ریختن یک یا چند مشت آب و کشیدن دست، تمام بدن را همانگونه که در وضو شسته می شود، بشوید.